1 i 5 Brama to są budowle o funkcji typowo obronnej
wzorowane na rzymskich bramach miejskich, a nie na łukach tryumfalnych. Przedbramie ul. Długiej nie ma nic wspólnego z Barbakanem - jest to kopiowanie błędu Kloeppel’a.
Fragment z planu miasta wykonany najprawdopodobniej
przez A. Mellera i znajdujący się w Archiwum Wojennego
w Sztokholmie!
GDAŃSZCZANIE ! Czytajcie uważnie,
jak wędrowała nazwa Wyżynnej Bramy!
Historycznie nazwy były najpierw niemieckie,
a polskie były ich kalką, a teraz oficjalnie się nazywają po polsku.
Po raz pierwszy nazwa pojawiła się w 1378 roku w wykazie
kluczników bram miasta jako „das hogge door” (której
pisownia się zmienia) i ostatecznie jest das Hohe Tor
- znaczy Brama Wyżynna.
Słownikowe tłumaczenie „hoch” – jako „wysoki” należy
odrzucić, ponieważ wtedy kierunki określano - w kierunku
morza: seewaerts , a w kierunku górek/wyżyn: hoehewaerts
stąd Brama Wyżynna (interpretacja niemiecka XIX / XX wiek).
Podawana data jej budowy 1346 jest błędna i wynika z niewłaściwego
zapisu gen. Koehlera .
Oto wędrówka nazw Bramy Wyżynnej (numeracja ich jest
zaznaczona od prawej do lewej na budynkach 1 – 5):
A.
1.Das Hohe Tor – Brama Wyżynna, Potem das Langgasser Tor
- Brama Długouliczna (skandalicznie odrestaurowana!)
Wyjaśniam, że ta brama nigdy przez Niemców nie była nazywana
Złotą i niepoważnym jest twierdzenie, była aż tak pozłocona
i dlatego ją tak nazwano (nigdy nie była ani tak pozłocona ani tak
pstrokata jak obecnie !) oraz jeszcze większą kompromitacją jest
podawanie, że budował ją H. Strakowski, a przecież projektował
i budował Willem van den Block ponadto budowano ją nie w latach
1612-1614, tylko 1612 i taki jest napis na budynku bramnym. To
Tragiczne, że „pismakom” – nawet z tytułami naukowymi
nie chce się jej dokładnie obejrzeć.
B.
Z chwilą wykopania 2 fos i zbudowania 2 budynków przed-
bramnych, mamy już 3 bramy i zaczyna się używać nazw:
3. BW Zewnętrzna (Aussentor),
2. BW Środkowa (Mitteltor). Po podwyższeniu Bramy
Środkowej zaczyna się nazywać ją też Bramą Wysoką
(Hohes Tor) lub Wieżą Wysoką )Hoher Turm).
1. BW Wewnętrzna (Innentor), a potem BW Bramą Długouliczną.
C.
Po zbudowaniu 4 bramy prawdopodobnie przez Hansa Kramera
(choć nigdzie takiej notatki nie ma, on jej budowę sugeruje
w napisanym przez niego rękopisie, który opublikowałem
razem z manuskryptami Willema van den Block), nazywa się ją
4. Aussentor – Bramą Zewnętrzną,
Natomiast na 2 BW mówi się:
3. Brama Środkowa lub Wewnętrzna – Mitteltor lub Innentor.
2. na następną Wysoka Brama lub Wysoka Wieża – Hohes Tor
lub Hoher Turm.
1. Od tego czasu jednoznacznie używa się na byłą pierwszą BW
terminu Langgasser Tor – Brama Dłogouliczna!
D.
Willem van den Block nie licował/dekorował 4 BW, tylko zbudował
kolejny 5 budynek bramny, fosy zostają zasypane i przed
wałem ziemnym została wykopana szeroka fosa, a z chwilą
urządzenia więzienia w byłym międzyfosiu mamy 5 bram o nazwach:
1. Langgasser Tor – Brama Długouliczn.
2. Stockturm / Gaefangehenturm – Wieża Więzienna.
3. Peinkammer /Folterkammer – Katownia lub Izba Tortur.
E.
Z chwilą gdy 4 bramę zlikwidowano i prof. (szkoły średniej)
z Elbląga, nie znający historii tych bram napisał
przewodnik po Gdańsku, przyjął, że Kramer zbudował z cegły
istniejącą obecną (5) Bramę Wyżynną, a że Block „zbudował Fasadę”
(nie zdając sobie sprawy, że przez Fasadę rozumiano cały nowy
budynek bramny!) potraktował ją jako lico 4 budynku Kramera.
Nasi niesumienni i nie władający językiem niemieckim „Opisywacze”
potraktowali to podobnie i piszą błędnie, a przecież już w 1999 roku
opublikowałem w PORTA AUREA ROCZNIKU ZAKŁADU
HISTORII SZTUKI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO nr 6,
str. 59 -78 m.in. suplikę Willema van den Block do Rady Miasta z ofertą
zbudowania budynku bramnego z opisem do którego dołączył
projekty z 3 stron – niestety projekty nie zachowały się.
Ponieważ wybudowaną 5 bramę połączono murem szyją z 4
- powstała wielka dwuczęściowa Brama Wyżynna, której
Części nazywano też:
4. Innentor – Brama Wewnętrzna.
5. Aussentor lub Fassade – Zewnętrzna Brama lub Fasada.
Pragnę zauważyć, że:
a/ 1 i 5 Brama to są budowle o funkcji typowo obronnej
wzorowane na rzymskich bramach miejskich, a nie na łukach tryumfalnych.
Przedbramie ul. Długiej nie ma nic wspólnego z Barbakanem
(jest to kopiowanie błędu Kloeppel’a).
Dodam, że nigdy nie istniało określenie Droga Królewska.
Wymyślił je F. Mamuszka, który przyznał, że„tak mi
przyszło do głowy, że będzie ładniej i tak napisałem, a historii
miasta Gdańska to zbytnio nie znam, bo specjalizowałem się w regionie!”
To była brama, którą wszyscy wjeżdżali lub wchodzili od strony zachodniej !
Zainteresowanych odsyłam do;
1. Reinhold Curicke – Der Stadt Danzig Historische Beschreibung.
1687. S. 44-49.
2. Otto Kloeppel – Das Stadtbild von Danzig In den drei Jahrhunderten
sejner Grossen Geschichte. 1937 .
3. Franciszek Krzysiak - Brama Wyżynna w Gdańsku.
Rocznik Gdański, Tom LVII. Zeszyt 1, 1997.
4. Franciszek Krzysiak –Supliki Hansa Kramera i
Willema van den Blocke do Rady Miejskiej w Gdańsku. PORTA AUREA
Rocznik 6 ZAKŁADU HISTORII SZTUKI UNIWERSYTETU
GDAŃSKIEGO. Str. 59 – 78.
Franciszek Krzysiak m.in. pilot wycieczek zagranicznych, przewodnik gdański.
Przyjacielem Platon, a jeszcze większym prawda. Arystoteles
dysydent PRL i RP. 72 lat nauczyciel, socjolog, politolog, oficer wojny psycholog. Przez bandę lekarzy Jaruzelskiego uznany 2x "nieuleczalnie chorym psychicznie"! Przewodnik - bada historię G-ka i zabytków, pilot, tłumacz, muzyk, wodzirej, humorysta!